Buty robocze stanowią podstawowe wyposażenie każdej osoby pracującej w niebezpiecznych warunkach. Przenoszenie ciężkich przedmiotów, prace remontowe, produkcja czy naprawy w warsztacie – potencjalnie niebezpieczne sytuacje można długo wymieniać. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia urazów stóp (a także by spełnić normy BHP), należy zadbać o obuwie dopasowane do rodzaju wykonywanej pracy.
Zwykle obowiązek dostarczenia odzieży roboczej (w tym odpowiednich butów) należy do pracodawcy, jednak gdy pracujemy na własny rachunek (np. budujemy dom metodą gospodarczą), o swoje zdrowie możemy zadbać jedynie my sami.
Z tego artykułu dowiesz się:
- czym charakteryzuje się obuwie robocze;
- co to jest podnosek i jak wpływa na funkcję ochronną buta;
- czym różni się podnosek stalowy od kompozytowego;
- w jakich sytuacjach praca w obuwiu bez podnoska jest bezpieczna.
Czym charakteryzuje się obuwie robocze?
W języku potocznym obuwie robocze i ochronne to pojęcia stosowane zamiennie, jednakże w kontekście norm bezpieczeństwa wykorzystuje się szczegółowy podział na trzy podgrupy:
- obuwie bezpieczne;
- obuwie ochronne;
- obuwie zawodowe (inaczej obuwie robocze).
Każda z wymienionych grup posiada swój zestaw oznaczeń oraz normy ISO, które producenci obuwia muszą spełnić, by ich produkty zostały dopuszczone do sprzedaży.
Obuwie bezpieczne oznacza się literą S. Musi ono spełnić wymagania określone normą PN-EN ISO 20345, między innymi być wyposażone w podnosek, który wytrzyma uderzenie zadane z energią 200 J. Obuwie bezpieczne zgodne z przepisami wykazuje także odporność na oleje, benzynę i pozostałe rozpuszczalniki organiczne – te dwa czynniki wystarczą do nadania oznaczenia SB (od słów safety – bezpieczeństwo i basic – podstawowy). Jeżeli dodatkowo posiada odporność na przebicie, zabudowaną piętę czy jest wodoszczelne, otrzymuje dodatkowo liczbę mieszczącą się w przedziale od S1 do S5.
Obuwie ochronne oznacza się literą P (protective – ochronny). Normy dla tej kategorii obuwia są mniej restrykcyjne – m. in. obuwie ochronne poddaje się testowi uderzenia z mocą 100 J. Pozostałe wymagania określa norma PN-EN ISO 20346.
Obuwie zawodowe oznacza się literą O (occupation – zawód). W odróżnieniu od poprzednich kategorii, obuwie zawodowe nie musi być wyposażone w podnosek ani wykazywać odporności na oleje czy benzynę. Musi jednak spełniać pozostałe wymagania określone normą PN-EN ISO 20347. W tej kategorii znajdziemy na przykład sandały robocze, przeznaczone do lekkich prac w wysokich temperaturach.
Każdy z wymienionych rodzajów obuwia może posiadać oznaczenia wskazujące na dodatkowe właściwości, m. in.:
- A – antyelektrostatyczne
- C – prądoprzewodzące
- E – absorpcja energii w pięcie
- F – dla strażaków
- I – elektroizolacyjne (HI – izolujące od ciepła, CI – od zimna)
- P – odporne na przekłucia
- WR – wodoodporne
Co to jest podnosek?
Podnosek jest elementem konstrukcji buta, który chroni przednią część stopy, a zwłaszcza palce użytkownika, przed uszkodzeniami mechanicznymi. Umieszcza się go tuż pod wierzchnią warstwą materiału buta (a czasem nawet po zewnętrznej stronie) w celu zapewnienia maksymalnej ochrony. Z racji swojej funkcji, podnosek mocno usztywnia przednią część buta, co jednak nie musi oznaczać mniejszego komfortu użytkownika – producenci obuwia roboczego dokładają wszelkich starań, by ich produkty nie tylko chroniły, ale były również wygodne.
Potocznie określa się je jako obuwie robocze z blachą dlatego, że do pewnego momentu podnoski wykonywano jedynie z metalu. Sytuacja uległa jednak zmianie i w tej chwili na rynku dostępne są dwa rodzaje podnosków: stalowy oraz kompozytowy.
Czym różni się podnosek stalowy od kompozytowego?
Stal jest najczęściej spotykanym materiałem, z którego wykonuje się podnoski. Wytrzymałość wyposażonych w stalowy podnosek butów sprawia, że ich produkcja kosztuje mniej, a zatem cena końcowa produktu również jest niższa. Potencjalną wadą podnosków stalowych jest niższy komfort termiczny (stal łatwiej się wychładza) oraz brak właściwości antyelektrostatycznych. Buty robocze z blachą zapewnią jednak najwyższy poziom ochrony.
Podnosek kompozytowy tworzy się z materiałów syntetycznych, takich jak polimery czy włókno szklane. Wpływa to na niższą wagę obuwia, ale jednocześnie podnosi cenę, jaką trzeba zapłacić za parę butów. But wyposażony w podnosek kompozytowy będzie też grubszy i mniej zgrabny – właściwości stosowanych tworzyw sprawiają, że konieczne jest użycie większej ilości materiałów, by produkt końcowy spełniał wymagane normy. Nie musi to jednak oznaczać, że buty ochronne z podnoskiem kompozytowym będą prezentowały się gorzej.
Buty z blachą czy bez?
Chociaż generalnie obuwie wyposażone w “blachę” jest bezpieczniejsze, nie w każdej pracy wymagane jest stosowanie obuwia z podnoskiem. Drobne prace remontowe, praca na zewnątrz w niskich temperaturach bez ryzyka uszkodzeń mechanicznych czy sytuacja, w której będziemy zmuszeni do spędzenia długiego czasu w obuwiu i priorytetem okaże się wygoda – warto w takich przypadkach rozważyć buty pozbawione podnoska, za to wykonane z najwyższej jakości materiałów. Na przykład oddychające sandały robocze.