Bezpieczeństwo podczas wykonywania obowiązków zawodowych zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest strój roboczy dopasowany do specyfiki pracy oraz warunków, jakie panują w zakładzie. Kto powinien zapewnić ubranie i obuwie pracownicze? Czy jest to obowiązek pracodawcy? A może kwestia leży po stronie zatrudnionego? Wyjaśniamy!
Ubranie i obuwie pracownicze – ochronne czy robocze?
Zanim przejdziemy do omawiania przepisów prawnych dotyczących ubioru w miejscu pracy, warto wyjaśnić sobie dwa pojęcia – strój ochronny i strój roboczy. Strój ochronny to ubrania i buty, które mają chronić pracownika przed zagrożeniami wynikającymi ze specyfiki wykonywanego zawodu, a w tym przed szkodliwymi czynnikami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi i atmosferycznymi.
Natomiast strój roboczy to odzież i obuwie pracownicze przeznaczone do pracy, w której istnieje wysokie ryzyko ubrudzenia substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia. Sprawdza się również tam, gdzie niesprzyjające warunki wpływają na szybsze niszczenie elementów ubioru lub podmiot wykonywanej pracy wymaga specjalnej czystości. Czy pracodawca jest zobowiązany do tego, żeby zapewnić pracownikom strój ochronny lub roboczy?
Strój pracowniczy w świetle prawa
Ochrona zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy to obowiązek każdego pracodawcy! Przepisy reguluje Kodeks pracy. Zgodnie z art. 237(6) § 1 k.p. firma musi dostarczyć zatrudnionym środki ochrony indywidualnej, które zabezpieczą ich przed działaniem szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w danym środowisku pracy. Ponadto musi przedstawić im sposoby posługiwania się owymi środkami.
Zasady dotyczące stroju roboczego przedstawia art. 237(7) § 1 k.p. Zapis informuje o tym, że pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom strój roboczy w dwóch przypadkach, tj.:
- ubranie i obuwie własne pracownika mogą ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
- w firmie obowiązują stosowne wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
W kodeksie nie wskazano konkretnych stanowisk czy zawodów, a jedynie warunki, w jakich pracownicy wykonują swoje obowiązki. W praktyce ma to bowiem największe znaczenie.
Ciuchy i obuwie pracownicze przydzielane są zatrudnionemu nieodpłatnie i stanowią własność pracodawcy. Rodzaj butów i ubrań oraz przewidywany okres ich użytkowania ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami. Strój musi spełniać wymagania określone w Polskich Normach. Wszystkie wytyczne powinny zostać przedstawione w tabelach norm przydziału odzieży i obuwia. W przypadku rozwiązania umowy na wniosek jednej ze stron pracownik musi zwrócić strój firmie.
Co ciekawe, jeśli pracownik z własnej winy zniszczy lub utraci elementy stroju roboczego, musi za nie zapłacić. Jest to finansowe zabezpieczenie dla przedsiębiorstwa.
Kiedy pracownik może używać własnych butów roboczych?
W niektórych przypadkach – jeśli pracodawca i pracownik wyrażą na to zgodę – dopuszcza się możliwość używania własnych ubrań i butów roboczych. Strój powinien spełniać ścisłe wymagania BHP. Wymogi dotyczące stroju i obuwia pracowniczego, a także stanowiska, na których dopuszczalne jest stosowanie własnego ubioru, powinny zostać określone przez pracodawcę w stosownym dokumencie.
Kodeks pracy zobowiązuje pracodawcę do wypłacenia ekwiwalentu dla pracownika za zniszczone buty lub ciuchy robocze. Kwota musi uwzględniać aktualne ceny zakupu ubrania i obuwia pracowniczego.
Bezpieczeństwo pracowników powinno zawsze stać na pierwszym miejscu! Dlatego wtedy, gdy wykonywana praca bezpośrednio wiąże się z obsługą maszyn lub urządzeń technicznych lub istnieje ryzyko zabrudzenia/skażenia ciuchów i butów środkami chemicznymi, promieniotwórczymi bądź materiałami biologicznie zakaźnymi, pracodawca jest bezwzględnie zobowiązany do zapewnienia pracownikowi stroju ochronnego.
Pielęgnacja stroju roboczego – obowiązek pracodawcy czy pracownika?
Kodeks pracy reguluje również kwestię pielęgnacji stroju roboczego. Co do zasady, pranie, konserwacja, naprawa, odpylanie i odkażanie przydzielonego zatrudnionemu ubrania i obuwia pracowniczego leży po stronie pracodawcy. W wyszczególnionych przypadkach, kiedy niemożliwe jest spełnienie powyższego wymogu, pracodawca może powierzyć tę czynność pracownikowi. W takiej sytuacji musi zapłacić mu ekwiwalent, który pokryje koszty pielęgnacji stroju. Przepis nie dotyczy odzieży i obuwia skażonych środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub materiałami biologicznie zakaźnymi. Wówczas czyszczenie leży po stronie pracodawcy.
Jeśli pracownik nie będzie stosował się do zasad ochrony indywidualnej panujących w danym zakładzie pracy, pracodawca może zabronić mu wykonywania obowiązków zawodowych (bez prawa do wynagrodzenia) lub obciążyć go karą porządkową.